Donos

Joanna Krupińska-Trzebiatowska ma już znaczący dorobek literacki. Jej tomiki poetyckie i jej powieści to owoc wieloletniego trudu, ambicji, wyobraźni, pasji... Jeszcze niedawno myślałem, że to „ucieczka" od codzienności, zwłaszcza tej związanej z zawodem prokuratorskim, jaki autorka uprawia. W jakiejś mierze literatura zawsze ucieka lub chce uciekać od codzienności życia; ta autorka robiła to zresztą w sposób spektakularny. Ezoteryczne i ponadracjonalne wymiary losu zawsze ją kusiły; fabuły poprzednich powieści działy się na pograniczu realnego i nieznanego świata, siły decydujące o ludzkim losie, emocjach, wyborach były „nie z tego świata". W pierwszym zetknięciu z wyobraźnią Joanny Krupińskiej ulegało się wrażeniu, że literatura science fiction oraz wiedza (i obfite ostatnio doniesienia) z zakresu parapsychologii trafiły na podatny talent, jednak głębsza lektura tych tekstów wiodła raczej w stronę filozofii, która - jak wiemy - szuka przyczyn i celów naszego istnienia, dopatruje się logicznego porządku w ewolucji kulturowej i cywilizacyjnej, stara się odczytać kody z tropów i archetypów, które przestały być czytelne wraz z wielowiekowym procesem odrywania się człowieka od źródeł własnego bytu i zastępowaniem ich własnymi cielcami wartości.
Ta, czwarta już z kolei, powieść krakowskiej pisarki pozostaje wierna jej dotychczasowemu modelowi prozy. To epika wartka, osadzona w znakomicie odtwarzanych realiach współczesności, ale i sięgająca do szerokiego tła historycznego, pełna werwy obyczajowej, nie stroniąca od wątków erotycznych, osadzająca fabułę w znakomicie prowadzonych wątkach rodzinnych i psychologicznych... Korzenie tej prozy tkwią w bystrej obserwacji życia i bezcennej jego znajomości. Ale... Autorka jeszcze raz skorzystała z niebanalnego doświadczenia, jakie daje zawód prokuratorski, więc i w Donos wpisana jest „powieść z paragrafem". Te wątki są tu także niezwykle aktualne, wydobyte z najbardziej gorących dylematów naszych lat, jak na przykład problem aborcji i jej „obwarowań" prawnych... W końcu cały ten splot niebywałych zdarzeń fabularnych znowu - jak to u Joanny Krupińskiej-Trzebiatowskiej - obnaża swe powiązania z czasami mitologicznymi i siłami, o jakich „się nawet filozofom nie śniło".
Można ten świat powieściowy potraktować jako pomysł na dobrą, trzymającą w napięciu lekturę, i po prostu świetnie się bawić (oraz „uczyć życia"). Można jednak poddać się fantazjom autorki bardziej na serio, aby choćby na chwilę zastanowić się, „skąd przybywamy i dokąd idziemy".
(Leszek Żuliński)

Autor: Joanna Krupińska-Trzebiatowska